Wanneer je naar een rijdende auto kijkt, dan lijkt het soms alsof de wielen achteruit bewegen, terwijl de auto duidelijk vooruit rijdt. Dit komt vaak voor wanneer je naar een auto op televisie kijkt, maar ook in het dagelijks leven kan je dit waarnemen. Je hersenen lijken je voor de gek te houden. Hoe zit dat precies en wat heeft dit stroboscopisch effect te maken met (organisatie)verandering?
Your perception may not be my reality
Aporva Kala
Het stroboscopisch effect van achteruit bewegende wielen
Het voorbeeld in de inleiding komt soms voor als je naar een rijdende auto op televisie kijkt. Hoe komt het dat je deze optische illusie, die bekendstaat als het stroboscopisch effect, ervaart?
Een video is eigenlijk een reeks foto’s
Allereerst moet je je realiseren dat een video in feite een reeks van elkaar snel opvolgende beelden is. Deze beelden kan je zien als foto’s die achter elkaar gemonteerd worden. Zie het als een flip book, maar dan met meer beelden sneller achter elkaar. Er wordt een specifiek aantal foto’s per tijdseenheid afgespeeld. Dit is de frequentie waarmee het beeld wordt ‘ververst’. Deze frequentie is zo hoog (24 of 25 beelden per seconde), dat je de perceptie van een continue opname hebt.
Je kan het stroboscopisch effect ervaren wanneer het wiel in beweging is en er telkens een foto wordt gemaakt wanneer de positie van het wiel uit het vorige frame nog net niet is behaald. Het lijkt dan alsof het wiel achteruit beweegt, terwijl het voertuig vooruit beweegt. Wacht even, wat zeg je?
Een voorbeeld:
Elk frame een stapje terug
Bekijk het eerste wiel in de afbeelding hieronder. Het wiel heeft 8 spaken en ter referentie zijn een rode stip en de beweegrichting van het wiel weergegeven. Stel nu dat elke volledige rondgang van het wiel 1 seconde duurt. Nu nemen we een camera met een beeldfrequentie van 7/8 seconden. Hiermee bedoel ik dat de camera elke 7/8 seconde een nieuwe foto maakt.
Op t = 0 wordt de eerste foto gemaakt en op t = 7/8 seconden de tweede. Zoals je in de figuur ziet, is de rode stip bij de tweede foto nog net niet op de plek van de eerste foto gekomen. De volgende foto wordt weer 7/8 seconden laten genomen (op t = 14/8 seconden). Nu is de rode stip net niet tot de positie op de tweede foto gekomen. Bij elke opvolgende foto lijkt de rode stip dus een positie terug te bewegen, terwijl het wiel vooruit beweegt. Wanneer al deze foto’s snel achter elkaar worden afgespeeld, lijkt het dus of het wiel achteruit beweegt.
Hoe werkt dit dan in het echt?
Ook wanneer je direct naar een wiel kijkt kan je het stroboscopisch effect ervaren. Aangezien dit niet de essentie van dit artikel is ga ik daar niet te diep op in. Hierbij een zeer beknopte toelichting.
Wanneer er kunstlicht in het spel is, bijvoorbeeld licht van straatlantaarns, dan kan een verklaring gevonden worden in de frequentie van het lichtnet. Deze frequentie zou vervolgens niet matchen met de frequentie waarmee onze visuele cortex waarneemt.
Het stroboscopisch effect kan echter ook bij natuurlijk licht worden waargenomen, dus de verklaring hierboven dekt niet alle gevallen af. Voor het stroboscopisch effect bij natuurlijke verlichting zijn 2 theorieën. De ene stelt dat de visuele cortex op eenzelfde wijze werkt als een videocamera, dus met een maximale capaciteit voor het verwerken van fotoframes. De andere theorie verklaart dit fenomeen aan de hand van perceptual rivalry.
There’s no truth. There’s only perception.
Gustave Flaubert
Het stroboscopisch effect van verandertrajecten
Tot dusver zijn dit fantastische feitjes voor in de kroeg, maar wat kan je in de praktijk met deze kennis?
Naast de praktische toepassingen die er vast te bedenken zijn, zie ik vooral een metaforische parallel met verandertrajecten. De essentie van het stroboscopisch effect is namelijk dat je observaties niet overeenkomen met datgene wat je rationeel weet of waarin je heilig gelooft. Ik wil betogen dat dit altijd het geval is bij grote veranderingen die de moeite waard zijn.
Laat me deze uitspraak toelichten aan de hand van 2 voorbeelden.
Een persoonlijke verandering
De zomer komt er weer aan en je besluit dat je buikje plaats moet maken voor een sixpack. Je gaat een aantal keer per week intensief sporten, eet gezond en mindert flink in je alcoholconsumptie. Wat is dan het resultaat na een week of twee? Over het algemeen zie je helemaal niets terug van alle inspanningen die je hebt geleverd. Misschien zie je zelfs na een maand nog niets noemenswaardigs. Rationeel weet je wel dat je goed bezig bent, maar dit komt niet overeen met wat je ervaart en ziet.
Een organisatieverandering
Binnen je organisatie wil je een nieuwe koers gaan varen, omdat je ziet dat de markt verandert. Je weet dat deze koerswijziging noodzakelijk is voor het succes van de organisatie, dus je gaat vol enthousiasme en goede moed aan de slag. Laten we er voor het gemak vanuit gaan dat je collega’s het met je eens zijn, de noodzaak van de verandering inzien en jouw plan willen volgen.
Iedereen werkt hard om het nieuwe marktsegment te veroveren. Sales heeft meer gesprekken dan ooit, de website ziet er fantastisch uit en ook de processen en systemen aan de achterkant zijn goed doordacht. Ondanks het harde werk blijven nieuwe klanten achter en het bedrijfsresultaat gaat eerder achteruit dan vooruit. Ook hier is de hogere inzet niet terug te zien in het (bedrijfs)resultaat.
The dip
Seth Godin beschrijft dit fenomeen in zijn boek The Dip. Voordat succes wordt behaalt zie je dat de inzet toeneemt, terwijl het resultaat afneemt. Dit noemt hij de dip en hij illustreert dit aan de hand van onderstaande afbeelding.
Als de verandering die je wilt doorvoeren de moeite waard is, dan zal je door de zure appel heen moeten bijten. Als je de beste wilt zijn dan moet jij 11 push-ups doen waar anderen stoppen bij 10. Het is de moeite waard juist omdat je er extra inzet voor moet leveren. De dip leidt tot schaarste omdat anderen opgeven waar jij doorgaat. Deze schaarste leidt uiteindelijk tot waarde, omdat jij iets unieks hebt of kan dan anderen nooit zullen bereiken.
Maar soms werkt een verandering toch gewoon niet?
Dat klopt. Er zijn momenten dat je een verandering voor ogen hebt, die uiteindelijk niet goed uitpakt. Hoe bepaal je dan of je in een dip zit, of dat je op de afgrond afstevent?
De crux is dat je dit niet kan bepalen als je er middenin zit. Pas als je het resultaat bereikt hebt kan je zeggen dat je in een dip zat. Op het moment dat het tegenzit is de neiging te stoppen verleidelijk. Je moet dus vooraf bepalen waar jouw grens ligt. Wil je een verandering doorvoeren, wanneer ga je die dan evalueren? Wat moeten daarbij de resultaten zijn waarmee je wilt doorzetten? Hoe lang blijf je doorgaan terwijl het resultaat achterblijft?
Many of life’s failures are people who did not realize how close they were to success when they gave up
Thomas Edison
Wil je veranderen? zet door!
Elke verandering die de moeite waard is kent een dip. Dit kan komen doordat mensen bang zijn. Ze willen eerst zien dat anderen het uitproberen. Of het komt doordat je nog geen ervaring hebt. Of het komt door een van de vele andere mogelijke redenen. Dit maakt het juist de moeite waard!
Geef niet te snel op en bepaal voordat je begint waar voor jou de grens ligt. Het gaat er om dat je gelooft in het einddoel of de visie voor je verandering. Als je hierin gelooft en doorzet, dan komen de resultaten vanzelf.
Of ze komen niet. In dat geval heb je je in ieder geval ergens voor ingezet. Vervolgens kan je opnieuw beginnen aan de volgende uitdaging die de moeite waard is. Het gaat om het proces, niet het resultaat. Stel jezelf de volgende vraag: Wat zou je doen, ook al weet je dat je gaat falen?
Success consists of going from failure to failure without loss of enthusiasm
Winston Churchill