Alles dat je wilt weten over mindmappen

Heb jij moeite met het scheiden van hoofd- en bijzaken? Vind je het lastig overzicht te bewaren wanneer er veel informatie op je af komt? Zoek je een manier om je verhaal in één overzicht te vangen? Een mindmap helpt je om je gedachten te structureren en de informatie ook nog eens beter te onthouden. Na het lezen van dit artikel kan ook jij een overzichtelijke mindmap opstellen!

The mind map will change your life

Tony Buzan

Wat is een mindmap?

Een mindmap is een manier voor het gestructureerd weergeven van informatie. Een belangrijk aspect van een mindmap is het hiërarchische verband tussen de verschillende componenten.

Dit is waarschijnlijk niet de eerste keer dat je over mindmappen leest of hoort. Misschien heb je zelfs al een methode voor het structureren en opnemen van informatie die voor jou heel goed werkt. Kies in dat geval de onderdelen uit dit artikel die je aanspreken en voeg ze toe aan je eigen methodiek. Heb je nog geen ervaring met het maken van een mindmap? Geen probleem, je hebt weinig nodig om te starten en na het doornemen van dit artikel kan ook jij aan de slag om tot een effectieve mindmap te komen.

Begin dit jaar heb ik een training gevolgd over onder andere mindmapping. Mijn doel voor de training was niet om betere mindmaps te maken, maar dit bleek een mooie bijvangst. De kracht van een goede mindmap heeft me positief verrast en ik kwam er achter dat ik zelfs van de basisprincipes weinig kennis had.

Een mindmap is niet hetzelfde als een tekstuele samenvatting

Voorheen maakte ik samenvattingen. Hierbij gebruikte ik af en toe visuele componenten of gaf waar mogelijk verbanden tussen secties aan. Dat was in mijn ogen eenzelfde opzet als die van een mindmap. Dit is niet het geval.

Een samenvatting bevat over het algemeen relatief veel tekst en kan meerdere pagina’s omvatten. Een mindmap is één pagina, met korte termen en eventueel iconen en bevat een duidelijke hiërarchie tussen de verschillende termen.

Waarom een mindmap nuttig is

Waarom zou je überhaupt een mindmap willen maken?

Het helpt hoofd- en bijzaken te scheiden

Sommige mensen kunnen hoofd- en bijzaken moeiteloos scheiden. Helaas geldt dit niet voor de meeste mensen. Een van de gevolgen van het niet goed kunnen scheiden van hoofd- en bijzaken is dat je verzandt in details. Je verliest het grotere plaatje uit het oog en bent niet effectief. Mindmaps hebben een hiërarchische structuur, waarbij in één oogopslag helder is wat de hoofdzaken en wat de bijzaken zijn. Zo ontstaat overzicht en duidelijkheid.

Het past bij de manier waarop je hersenen werken

Een mindmap maakt het je hersenen makkelijk. Wanneer we namelijk informatie uit ons geheugen ophalen, dan doen we dat op basis van de categorie waartoe de informatie behoort. Dit is eenvoudig aan te tonen met een korte test: neem een minuut de tijd en schrijf zoveel mogelijk etenswaren op. Je mag het op papier of digitaal noteren, dat doet er niet toe.

Hoe ging dat?

Stel je voor dat je met deze oefening op onderstaande lijst met etenswaren bent gekomen:

• Paprika
• Broccoli
• Wortel
• Prei
• Banaan
• Mandarijn
• Appel
• Pinda’s
• Chips

Valt je iets op?

De eerste 4 items op de lijst zijn groenten, de volgende 3 fruit en de laatste 2 items zijn snacks. Dit is natuurlijk een gefingeerd voorbeeld, maar kijk eens terug naar je eigen lijst met items. Kan je hierin een of enkele categorieën onderscheiden?

Je hersenen zoeken informatie dus op gebaseerd op de categorie waartoe het behoort. Is de opdracht zoveel mogelijk etenswaren op te schrijven dan start je bij de categorie groenten. Vervolgens stap je door naar fruit en daarna ga je na welke etenswaren uit de categorie snacks je kan benoemen. Een mindmap volgt eenzelfde principe, waardoor dit een goede match is met het besturingssysteem van je geheugen. Informatie is hiermee dus eenvoudiger beschikbaar. Daarbij is onderzocht dat je met deze methode de informatie ook beter onthoudt.

Het is breed inzetbaar

In eerste instantie zijn mindmaps een goede vervanging van – of aanvulling op – de klassieke samenvatting. Ze zijn echter zoveel breder in te zetten dan dat. Zelf gebruik ik bijvoorbeeld mindmaps wanneer ik een presentatie geef. Volg je The Pyramid Principle methode, dan maak je eigenlijk al gebruik van mindmapping. Het ziet er niet exact uit als een mindmap, maar dat is het in feite wel.

Een mindmap kan je helpen structuur en overzicht te geven aan je boodschap en verhaal. Wil je kort uitleggen wat je werk inhoudt, hoe een product werkt of waarom je nieuwste idee echt fantastisch is? Gebruik een mindmap. Het is meteen duidelijk wat de hoofd- en bijzaken zijn en je hebt een kapstok waaraan je jouw verhaal kan ophangen.

De basisprincipes van een mindmap

Hoe maak je een mindmap en waar moet je op letten? Of je nu al ervaring hebt of dit je eerste introductie met mindmappen is dat maakt niet uit. Hieronder licht ik kort de basisprincipes van mindmappen toe, waarna je direct zelf aan de slag kan. Zo profiteer je maximaal van deze krachtige methode voor het structureren van informatie.

De start

Neem een blanco vel A4 papier (dus zonder lijnen) en kies voor een horizontale oriëntatie. Mindmaps zijn over het algemeen meer horizontaal dan verticaal georiënteerd, vandaar deze keuze. In het midden van het papier zet je in grote letters je onderwerp, eventueel met een kader er omheen.

De eerste hoofdcategorie zet je vervolgens rechtsboven het onderwerp neer. Doe dit in een net iets kleiner lettertype dat het onderwerp zelf. Naarmate je dieper in een vertakking gaat, geldt dat je een steeds kleiner lettertype gebruikt. Dit kan je bijvoorbeeld ook doen door hiervoor een stift of pen met een kleinere punt te gebruiken. Je werkt van binnen naar buiten van groot naar klein. Daarnaast werk je met de klok mee. Als je klaar bent met de eerste hoofdcategorie, dan zet je de volgende hoofdcategorie dus rechts op het papier, onder het eerdere item.

Tekst op de mindmap

Je wilt tot een overzicht van één pagina komen, dus is het zaak kort en bondig te zijn. Neem geen hele zinnen over, maar gebruik steekwoorden. Zelfstandig naamwoorden zijn hierbij de sleutel tot succes. Zelfstandig naamwoorden geven concrete info. Voorbeelden hiervan zijn auto, tafel en huis. Je weet meteen wat ik bedoel. Vergelijk dit met bijvoeglijk naamwoorden zoals rode, grote en gekke en je ziet dat dit juist vragen oproept. Verder geldt dat we lidwoorden in onze gedachten eenvoudig kunnen aanvullen en deze dus vaak overbodig zijn op de mindmap.

Het kort en bondig opschrijven van de informatie heeft een bijkomend voordeel: je onthoudt beter. Dat klinkt tegenstrijdig, dus ik zal het kort toelichten. Als niet volledig staat beschreven wat je bedoelt, dan moet je actief in je geheugen zoeken naar de informatie. Door je hersenen actief te betrekken maak je in je brein de verbinding naar de informatie sterker. Bij een toekomstig beroep op dezelfde informatie kan je gebruik maken van deze sterke verbinding. Het alternatief is passief oplezen wat al op papier staat, waardoor je je geheugen niet of nauwelijks hoeft te gebruiken en deze verbinding dus ook zwak is.

The ability to simplify means to eliminate the unnecessary so that the necessary may speak

Hans Hofmann

Een uitzondering op het kort en bondig opschrijven van de informatie in je mindmap zijn definities. Wanneer je een definitie letterlijk moet kunnen reproduceren, dan heb je er weinig aan om dit korter op te schrijven. Schrijf de definitie dus uit, maar laat weg wat overbodig is (bijvoorbeeld lidwoorden).

Tenslotte helpt het gebruik van afkortingen ook bij het kort en bondig houden van teksten. Gebruik indien nodig een legenda waarin je veelvoorkomende woorden en hun afkorting noteert. Ook het gebruik van afkortingen helpt weer om je hersenen actief te betrekken.

Make everything as simple as possible, but not simpler

Albert Einstein

Maak het visueel aantrekkelijk

Naast tekst kan je ook afbeeldingen en iconen gebruiken. Deze visuele toevoegingen zorgen voor een nog sneller overzicht en helpen ook weer de informatie beter te onthouden. Gebruik pijlen om de samenhang tussen items uit verschillende categorieën aan te geven. Je kan er ook voor kiezen kleuren te gebruiken om bijvoorbeeld de overeenkomst tussen items uit verschillende categorieën aan te duiden.

Itereer

Van een onderwerp of document kan je vele verschillende mindmaps maken. De indeling in categorieën is aan jou. Neem dus niet zomaar een mindmap van een ander over. Het is van waarde deze zelf op te stellen, onder andere omdat de informatie van aantekeningen die je zelf maakt beter blijft hangen.

Omdat je vele kanten op kan met de indeling van je mindmap kan het voorkomen dat je er na enige tijd achter komt dat een andere indeling beter werkt. Heb je bijvoorbeeld veel vertakkingen bij een subcategorie, dan is het wellicht beter hier een hoofdcategorie van te maken. In zo’n geval maak ik vaak eerst de mindmap verder af, zodat ik in de volgende versie alle verbeteringen in één keer kan doorvoeren.

Mindmapping software

Zeker als je vaak meerdere iteraties van je mindmap nodig hebt, dan kan mindmapping-software een uitkomst bieden. Er zijn online verschillende tools beschikbaar, zowel betaald als gratis. Een gratis tool die ik gebruik is Mindmeister. De gratis versie beperkt zich tot het maken van 3 mindmaps, wat voor mij voldoende is. Meestal gebruik ik namelijk mijn reMarkable voor het maken van een mindmap. Het voordeel hiervan is dat je de ervaring van het werken met papier hebt, maar ook de flexibiliteit om aanpassingen te maken en zaken te verplaatsen.

The proof of the pudding…

Eerder schreef ik al dat mindmaps breed inzetbaar zijn. Zo kan het bijvoorbeeld ook een goede structuur geven voor het schrijven van een artikel als dit. Zelf gebruik ik dit niet bij het schrijven van artikelen, maar voor de gelegenheid heb ik de informatie in dit artikel in een mindmap gezet, om de kracht van deze methode te laten zien:

Learning how to learn is life’s most important skill

Tony Buzan