De leercyclus van Kolb is een model dat je kan helpen lesstof beter te onthouden. Als je de essentie ervan begrijpt, dan kan je leerrendement aanzienlijk toenemen. Dit model laat zien dat we niet allemaal op eenzelfde manier leren en dat ieder individu daarin zijn of haar voorkeur heeft. Welke fasen onderscheidt de leercyclus van Kolb? En welke leerstijlen horen daarbij? Na het lezen van dit artikel ga je slimmer om met het opdoen van nieuwe kennis.
One learns from books and example only that certain things can be done. Actual learning requires that you do those things.
Frank Herbert
De man achter de leercyclus van Kolb
David Kolb is een Amerikaanse psycholoog en hoogleraar die met name onderzoek doet naar ervaringsgericht leren. Zijn interesse ligt hem in de manier waarop mensen zich nieuwe kennis eigen maken. Hij is met name bekend van het Experiental Learning Model (ELM) dat hij samen met Roger Fry in de jaren 70 van de vorige eeuw ontwikkelde. In Nederland staat dit model bekend als de leercyclus van Kolb.
Voordat je verder leest, is het belangrijk het volgende te weten. Er is kritiek op dit model, vanwege het gebrek aan wetenschappelijke onderbouwing voor de theorie. Heb je daar geen moeite mee, lees dan verder voor de uitleg over dit praktische en eenvoudig toepasbare model waarmee je een beter leerrendement behaalt.
De 4 fasen in de leercyclus van Kolb
De leercyclus van Kolb is opgebouwd uit 2 dimensies die te maken hebben met de manier van leren. Op de horizontale as staan actief en reflectief, op de verticale as concreet en abstract:
De vier fasen in deze figuur zijn:
- Concreet ervaren (onderdompelen) gaat over het opdoen van fysieke ervaring. Dit heeft te maken met voelen.
- Reflectief observeren (verhelderen) is het nadenken over hetgeen dat is waargenomen tijdens de ervaring. Dit heeft te maken met kijken.
- Abstracte begripsvorming (verklaren) betreft de verificatie van eerdere waarnemingen op basis van de gedane observaties. Daarbij is de vraag of hieruit een meer algemene conclusie getrokken kan worden. Dit heeft te maken met denken.
- Actief experimenteren (toepassen) van de theorie in een nieuwe omgeving om na te gaan of deze ook dan standhoudt. Dit heeft te maken met doen.
Deze 4 fasen herhalen zich volgens Kolb voortdurend in deze volgorde, vandaar de naam leercyclus van Kolb:
Het startpunt van de cyclus
De leercyclus van Kolb kent dus een herhalende volgorde van fasen. Dat wil niet zeggen dat we altijd starten met een concrete ervaring. De één begint met toepassen, terwijl een ander start met overdenken. Ook kennis of ervaring op een bepaald gebied kunnen leiden tot een ander startpunt.
Dit kwam ik afgelopen jaar bijvoorbeeld tegen in mijn nieuwe baan. Eind vorig jaar startte ik bij een nieuw bedrijf in een soortgelijke functie als ik daarvoor had. Ondanks de nieuwe omgeving is de aard van mijn werkzaamheden niet radicaal anders. Mijn aanpak is op hoofdlijnen dan ook hetzelfde als voorheen. Bij het opdoen of delen van bepaalde kennis en kunde ben ik dus niet gestart met concreet ervaren. In plaats daarvan kon ik direct starten met experimenteren. Op basis van de ervaringen die ik met het experimenteren opdoe leer ik hoe mijn huidige organisatie anders werkt dan ik gewend ben. Zo start weer een nieuwe leercyclus.
History doesn’t repeat itself, but it often rhymes.
Mark Twain
De leercyclus van Kolb: een schoolvoorbeeld
De kennis die je op school tot je neemt dient als eenvoudig voorbeeld van het doorlopen van de leercyclus van Kolb. Laten we wiskunde als voorbeeld nemen. Een docent legt uit hoe breuken werken en vervolgens maak je klassikaal enkele sommen met breuken. Je bestudeert vervolgens de bijbehorende theorie in je boek en legt die naast je huidige kennis, bijvoorbeeld wat je weet over optellen en aftrekken. Vervolgens heb je door hoe je met breuken moet omgaan. Dit toets je door het maken van een proefwerk, waarin je sommen oplost die je niet eerder hebt gezien. Op basis van die sommen doe je weer nieuwe inzichten op en daarmee start een nieuwe leercyclus.
De bijbehorende 4 leerstijlen
Op de 4 fasen van de leercyclus van Kolb zijn ook 4 leerstijlen te plotten. Elk van de kwadranten in de leercyclus representeert een leerstijl:
De 4 leerstijlen zijn:
- Doener. Wordt iets nieuws uitgelegd, dan wil de doener dat meteen proberen. Onbekende opdrachten vormen interessante uitdagingen. Een doener wil meteen aan de slag om te testen, proberen en bouwen.
- Bezinner. Bij nieuwe theorie verdiep de bezinner zich in de werking daarvan. Wat zou hier achter zitten? De bezinner denkt eerst en doet later, het liefst met weinig tijdsdruk. De kracht van de bezinner is een probleem van meerdere kanten beschouwen.
- Denker. In een nieuwe situatie vraagt de denker zich af of hij iets soortgelijks al eerder gezien heeft. Hoe zou dit in een andere situatie kunnen worden toegepast? De denker wil intellectueel uitgedaagd worden en werkt graag zelfstandig.
- Beslisser. Een beslisser richt zich op het toepassen van de theorie in de praktijk. Hij richt zich op praktische zaken en heeft behoefte aan concrete voorbeelden. Beslissers hakken knopen door en zijn oplossingsgericht.
Iedereen heeft een voorkeursstijl
het opdoen van kennis. Aan die stijl houden we graag vast en die bouwen we het liefste verder uit. David Kolb zelf stelde dat je juist door te focussen op de andere leerstijlen sneller kan groeien en een hoger leerrendement kan behalen. ‘Leren leren’ gaat het beste wanneer je alle 4 de leerstijlen in enige mate beheerst.
Welke inzichten biedt de leercyclus van Kolb?
De leercyclus van Kolb en de bijbehorende leerstijlen bieden verschillende praktische inzichten als het aankomt op het proces van leren. Ben je iemand die neigt zaken te lang te overdenken en niet tot actie over te gaan? Hoe zou je dat op basis van dit model dan moeten doorbreken? Precies, door een beslissing te nemen.
Ga je vaak vol energie van start maar loop je vervolgens vaak vast? Dan is het wijs meer tijd en aandacht te besteden aan de fasen en leerstijlen voorafgaand aan die van de doener. Dit kan je helpen effectiever en doelgerichter aan de slag te gaan.
De leercyclus van Kolb geeft dus aan waar je je energie moet focussen als je een impasse wilt doorbreken. Wil je van denken naar doen, neem een beslissing. Beter nadenken voordat je doet? Bouw een moment van evaluatie of reflectie in. Loop je vast tijdens het leren, ga dan na welke stap je moet nemen om in de volgende fase van de cyclus te komen.
Waarom alle stijlen van belang zijn
Het leerrendement is het hoogst wanneer alle vier de fasen van de leercyclus van Kolb worden doorlopen. Daarbij is het nuttig elk van de leerstijlen enigszins onder de knie te krijgen. Hieronder geef ik 3 voorbeelden waarbij kennis van alle stijlen goed van pas komt.
Bij samenwerken in teamverband
Je herkent het vast wel: je start in teamverband aan een project of opdracht. Nog voordat de uitleg goed en wel klaar is begint het eerst groepslid al online te zoeken naar meer informatie of ze is iets in elkaar aan het zetten. Een ander luistert ondertussen nog aandachtig naar de toelichting van het project.
Dit verschil in voorkeursstijl en aanpak kan botsen en het kan een effectieve samenwerking in de weg staan. Wanneer je verschillende leerstijlen beheerst, dan kan je hier flexibeler mee omgaan door enigszins mee te bewegen met de behoeften van de groep.
Bij het geven van een training
Nu je bewust bent van de verschillende leerstijlen kan je dit ook toepassen wanneer je jouw kennis op anderen probeert over te brengen. Geef je een training, zorg dan voor een goede balans tussen theorie en praktijk, geef praktische voorbeelden en gun deelnemers de tijd te de lesstof te verwerken. Door van elke leerstijl enkele aspecten in je training te verwerken verhoog je het leerrendement van de deelnemers en daarmee ook je eigen impact.
Voor je persoonlijke groei
Elke creatie kent twee delen: een mentale creatie en een fysieke creatie. De kwaliteit van de fysieke creatie is direct gerelateerd aan de tijd die je besteedt aan de mentale creatie. Hiermee zeg ik niet dat je alles kapot moet analyseren voordat je tot actie overgaat. Snel tot actie overgaan kan in bepaalde situaties zelfs heel nuttig zijn. Het gaat om balans en het inzetten van de juiste leerstijl in de juiste situatie.
Niemand leert fietsen op basis van een handleiding. Aan de andere kant is het verstandig je doelen helder te hebben en goed door te denken voordat je start. Wanneer je alle stijlen in zekere mate beheerst, dan kan je ze situationeel inzetten, op basis van wat op dat moment nodig is.
Het belang van experimenteren
Er zijn 2 typen mensen: zij die actief iets doen met de kennis die ze vergaren en de rest van de mensheid. Door te experimenteren kom je tot nieuwe inzichten en toets je of je daadwerkelijk begrijpt waar het over gaat. Sla de (in veel gevallen laatste) fase – het experimenteren – dus niet over.
Lees je een artikel met tips om meer boeken te lezen? Dan kan je hier direct mee aan de slag gaan, of de informatie slechts doornemen en doorgaan met je dag. Het gaat uiteindelijk niet om wat je weet, maar om wat je doet. Dat is ook de reden dat ik deze artikelen schrijf. Ik toets mijn kennis en in de gesprekken die ik vervolgens heb leer ik en kom ik tot nieuwe inzichten.
Alleen toegepaste kennis is van waarde.
You don’t understand anything until you learn it more than one way.
Marvin Minsky