De 6 stappen om bewuster om te gaan met schermtijd

Hoeveel tijd breng jij kijkend naar een scherm door? Wil je jouw schermtijd verminderen, maar weet je niet waar te starten? In dit artikel introduceer ik een beproefd actieplan om je schermtijd in 6 stappen te verminderen. Dit artikel is de eerste in een reeks, zodat je de stappen een voor een kan toepassen, zonder overladen te worden met informatie. Door de 6 stappen toe te passen ga je effectiever om met je aandacht en krijg je meer gedaan.

Attention is a limited resource, so pay attention to where you pay attention.

Howard Rheingold

Schermtijd is niet per definitie slecht

We zijn in deze 21^ste eeuw gewend geraakt schermen te gebruiken bij veel van onze alledaagse handelingen. Daar is op zich niets mis mee. Dat je met een laptop productiever kan zijn dan met alleen pen en papier zullen weinig mensen betwisten. Waar het voor veel mensen begint te wringen, is wanneer schermtijd niet productief is. 

Een moment van afleiding is fijn en soms zelfs nodig. De boog kan immers niet altijd gespannen staan. Het blijft echter maar zelden bij een kort moment. Met name smartphone gebruik is voor velen doorgeslagen in een telefoon verslaving. Wil je jouw schermtijd verminderen, dan is een helder en beproefd stappenplan nodig. De stappen in dit artikel zijn primair gericht op het verminderen van smartphone gebruik. Toch komen er ook tips langs voor schermtijd verminderen op andere apparaten zoals laptops.

The cell phone has become the adult’s transactional object, replacing the toddler’s teddy bear for comfort and a sense of belonging.

Margaret Heffernan

Waarom zou je jouw schermtijd verminderen?

Misschien ben je van mening dat er geen reden is je schermtijd te verminderen. Je hebt geen telefoon verslaving, dus waarom zou je iets willen veranderen? Wellicht dat onderstaande voorbeelden je op andere gedachten brengen.

Beperk je de schermtijd van je kinderen?

Heb je kinderen? Zo ja, hoeveel schermtijd geef je ze dan? Er is een grote kans dat je de tijd die je kinderen achter een scherm doorbrengen probeert te beperken. Waarom? Omdat je diep van binnen overtuigd bent dat veel schermtijd niet goed is voor de ontwikkeling van kinderen. Waarom zou dit voor volwassenen anders zijn?

Je kan kinderen nog zo vaak vertellen dat veel tijd doorbrengen achter een scherm niet goed voor ze is. Wanneer je zelf je ogen niet van je telefoon of laptop kan afhouden dan heeft dat echter weinig effect. Kinderen nemen je voorbeeld over. Wil je dat je kinderen hun schermtijd beperken, geef dan zelf het goede voorbeeld.

What you do speaks so loudly that I cannot hear what you say.

Ralph Waldo Emerson

Ben jij de baas over je apparaat?

Ook wanneer je geen kinderen hebt is de kans groot dat je de behoefte voelt je schermtijd te verminderen. Op zijn minst willen de meesten van ons hier bewuster mee omgaan. Heb jij het gevoel dat je de baas bent over je apparaten? Of volg je slaafs het pad dat op geraffineerde wijze voor je is uitgestippeld door ontwikkelaars die als doel hebben je zoveel mogelijk advertenties voor te schotelen?

In het verleden merkte ik dat bepaalde handelingen op mijn telefoon in mijn procedureel geheugen waren opgeslagen. Dit is het deel van je geheugen dat je bijvoorbeeld gebruikt wanneer je veters strikt of autorijdt. Je hoeft niet bewust na te denken, de motorische handelingen worden als een soort programma achter elkaar uitgevoerd. Wat ik merkte was dat ik gedachteloos mijn scherm ontgrendelde, drie schermen naar rechts veegde en vervolgens op een social media app klikte. Bij het openen van de app zag ik exact dezelfde tijdslijn die ik vlak daarvoor nog had gezien. Dit proces voltrok zich zo onbewust dat ik niet door had dat ik vlak daarvoor mijn toestel vergrendeld had nadat ik precies dezelfde app had geopend. Als je dit herkent, dan heb je op zijn minst baat bij meer bewustzijn van je schermtijd.

Gebruik je jouw telefoon in het verkeer?

Hier kan ik heel kort over zijn. Je bent een sukkel als je een telefoon in het verkeer gebruikt. Zeker als je autorijdt. 

Helaas betrap ik mezelf er ook op dat ik mijn telefoon gebruik als ik op de fiets zit en de route niet weet. Vorige week nog ben ik me kapot geschrokken. Al fietsend zocht ik op Google Maps de route, toen ik naast me plotseling een gigantische knal hoorde. Twee auto’s waren op elkaar geknald, waarbij er één om een verkeerslicht heen gevouwen zat. In had het geluk dat ik op een los fietspad reed, maar het was wel een wake-up call. Gebruik je jouw telefoon in het verkeer, dan is het hoog tijd daar verandering in te brengen.

Waarom je een stappenplan nodig hebt om je schermtijd te verminderen

Er zijn online verschillende artikelen te vinden die tips geven voor het verminderen van je schermtijd. Wat daar echter vaak ontbreekt in de aanpak om die tips toe te passen. Er is geen stappenplan om de theorie naar de praktijk om te zetten. Waarom is zo’n stappenplan belangrijk?

Is het mogelijk om je schermtijd in één klap drastisch te verminderen? Ik geloof van wel, maar er zullen maar weinig mensen zijn die dit op langere termijn weten vol te houden. Vergelijk het met een dieet. Je kan met een crashdieet in korte tijd veel gewicht verliezen. Op de lange termijn resulteren de meeste diëten echter in een gewichtstoename in plaats van een gewichtsverlies. Beter is het om stap voor stap je eetpatroon aan te passen, zodat je een duurzame verandering realiseert.

Met schermtijd verminderen werkt het net zo. Wanneer je in één keer alle mogelijke tips toepast dan is de kans op een terugval enorm. Je gaat het op discipline alleen niet volhouden, daarvoor zijn de gewoonten die je wilt afleren te diep ingesleten. De verleiding is hardnekkig en niet iedereen zal blij zijn met je nieuwe levensstijl. Daarover meer in het laatste artikel van deze reeks. Daarbij zorgt een stappenplan dat je de tips in een logische volgorde toepast en zo maximaal resultaat bereikt.

Een waarschuwing vooraf

Voordat je het stappenplan bekijkt moet ik je waarschuwen. De kans is namelijk aanzienlijk dat je schermtijd verminderen leidt tot verveling. Ga maar na, wanneer pak je normaliter je telefoon? Precies, wanneer je je verveelt. We zijn zo gewend geraakt aan de eindeloze stroom met prikkels dat we maar zeer beperkt kunnen omgaan met het ontbreken daarvan. Dat resulteert in een gevoel van ongemak.

Minder schermtijd leidt dus niet alleen tot meer tijd voor de dingen waar jij gelukkig van wordt, het zal ook tot meer verveling leiden. Daar moet je tegen kunnen. Als het enige troost biedt, bedenk je dan dat verveling een doel dient. Verveling is namelijk de manier waarop ideeën rijpen in je brein. 

Het geluk behoort aan hen, die aan zichzelf genoeg hebben.

Aristoteles

Bedenk nu alvast wat je met je vrijgekomen tijd gaat doen. Wil je meer boeken lezen? Vaker naar buiten? Een nieuwe hobby oppakken? Kies iets waarbij de verveling niet direct toeslaat, want wanneer dat gebeurt is de kans groot dat je naar een scherm wilt grijpen.

De 6 stappen om je schermtijd te verminderen

Zoals ik al beschreef zit er een volgorde in de tips om je schermtijd te verminderen. Door de grote verscheidenheid aan tips heb ik besloten deze over verschillende artikelen te verdelen. Dat geeft me niet alleen meer ruimte om dieper op elk van de tips in te gaan, ook houdt het de informatie voor jou als lezer behapbaar. Het geeft je de kans in kleinere stappen veranderingen door te voeren. De 6 stappen voor het verminderen van schermtijd staan in onderstaande figuur weergegeven.

Voordat je de tips gaat toepassen

Dit is een goed moment om te bedenken wanneer je tevreden bent. Zoals ik al schreef is niet alle schermtijd per definitie slecht. Wat is voor jou een wenselijke hoeveelheid tijd om achter een scherm door te brengen? Hoeveel schermtijd stel je jezelf als doel?

Je bent nu klaar om dieper in te gaan op de eerste tip, namelijk bewuster omgaan met schermtijd.